จะลงทุนภาคการเกษตรอย่างไร ? ในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน

        ใกล้เข้ามาสำหรับการเปิดประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน  AEC  อย่างเป็นทางการ ปลายปี พศ. 2558 นี้  แน่นอน แต่ก่อนจะถึงวันเปิดอย่างเป็นทางการ ต้องหันมาดูในประเทศไทยด้วยว่ามีความพร้อมขนาดไหน ผู้ประกอบการหรือนักธุรกิจไทยมีความพร้อมแค่ไหนที่จะเข้าไปลงทุนในประเทศเพื่อนบ้าน หรือจะรอให้เพื่อนบ้านเข้ามาเก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากประเทศไทยอย่างเดียว

ในการณ์นี้ ศูนย์ติดตามและพยากรณ์เศรษฐกิจการเกษตรสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร มีคำแนะนำ การลงทุนภาคการเกษตรของไทยในอาเซียน ผู้เขียนเห็นว่าเป็นเรื่องใกล้ตัวและน่าสนใจ จึงนำรายละเอียดมาให้ติดตามกัน ดังรายละเอียดต่อไปนี้

                 นับตั้งแต่อดีตจากข้อมูลปี 2551 ถึง 2556 ไทยไปลงทุนในต่างประเทศ ( Thai  Direct  lnvestment:TDI )ในกลุ่มประเทศอาเซียน ส่วนใหญ่กระจุกตัวอยุ่ในกลุ่มประเทศ CLMV เฉลี่ยถึงร้อยละ 44.70 สาขาการผลิตที่บริษัทไทยไปลงทุนมากที่สุดคือ เหมืองแร่และย่อยหินประมาณร้อยละ 46(สัดส่วนเสลี่ยปี 2551-2556 ) รองลงมาคือ ภาคการเงินและประกันภัยร้อยละ  24 ภาคอุตสาหกรรมร้อยละ 16  การค้าและปลีกร้อยละ  13  ตามลำดับ

            ปัจจัยทางเศรษฐกิจที่มีต่อการลงทุนภาดการเกษตรของไทยในอาเซียนตามทฤษฎีสังเคราะห์ของดันนิง (Dnmming’ Eclectic Theory, 1993)  ประกอบด้วย

1. ปัจจัยทางด้านทรัพยากร

2. ปัจจัยด้านโคลงสร้างพื้นฐานทางเศษฐกิจ

3. ปัจจัยด้านการเงิน

4. ปัจจัยทางด้านการค้าระหว่างประเทศ

5. ปัจจัยด้านภาษาและการสื่อสารทางการค้า

ดัชนีชี้วัดทรัพยากรมุนษย์ระหว่างประเทศ

ปัจจัยด้านกฎระเบียบและข้อตกลงทางการลงทุนระหว่างประเทศและปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจด้านอื่นๆ

การศึกษาศักยภาพการลงทุนภาคการเกษตรของไทยในอาเซียนและศูนย์ติดตามและพยากรณ์เศรษฐกิจการเกษตร โดยอาศัยการสร้างแบบจำลองแรงดึงดูด (Gravity  Model) เพื่อวิเคราะห์การลงทุนในรูปมูลค่าการลงทุนของไทยไปยังกลุ่มประเทศอาเซียนอีก  9 ประเทศ  ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติต่อหัว ( percapita  income )  ของประเทศกลุ่มอาเซียนอีก 9 ประเทศ  มูลค่าการส่งออก ระยะทางระหว่างประเทศ ข้อผูกพัน สัญญาทางการค้า และตัวแปรอื่นๆ จากการศึกษาพบว่า การลงทุนของไทยไปยังประเทศกลุ่มอาเซียน จะแปรผันในทางเดียวกันกับขนาดของผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติต่อหัว (per  capita income ) ของประเทศกลุ่มอาเซียนอีก 9ประเทศ  มูลค่าการส่งออก ข้อผูกพัน สัญญาทางการค้าต่างๆ  ในขนาดที่แปรผกผันระยะห่างระหว่างประเทศ  กล่าวคือ  หากผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติของไทยเพิ่มขึ้นร้อยละ 1 จะส่งผลทำให้มีความต้องการการลงทุนจากประเทศไทยเพิ่มขึ้นร้อยละ 3.04ขณะที่ผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติต่อหัวของประเทศในกลุ่มอาเซียนเพิ่มขึ้นร้อยละ 1 จะส่งผลมีความต้องการการลงทุนจากประเทศไทยเพิ่มขึ้นร้อยละ  0.33  ในส่วนการส่งออกของไทยในยังประเทศในกลุ่มอาเซียน เพิ่มขึ้นร้อยละ  1  จะทำให้การลงทุนของไทยเพิ่มขึ้นร้อยละ  0.83 ระยะทางระหว่างประเทศไทยและประเทศในกลุ่มอาเซียนเพิ่มขึ้นร้อยละ 1จากการลงทุนในประเทศไทยลดลงร้อยละ  1.29 (ระยะทางยิ่งไกล  โอกาสที่จะไปลงทุนยิ่งมีน้อย)  และหากมีข้อตกลงทางการค้าอยู่ก่อนก็จะมีส่วนช่วยในการส่งเสริมให้ไทยไปลงทุนในกลุ่มอาเซียน  เพิ่มขึ้นร้อยละ 0.77เช่นเดียวกัน

           มาตรการและแนวทางการส่งเสริมการลงทุน

            ภาครัฐ  การลงทุนโดยตรงในต่างประเทศของไทยอย่างมีประสิทธิผลต้องอาศัยความร่วมมืออย่างบูรณาการจากทั้งหน่วยงานภาครัฐและเอกชน   แนวทางที่สำคัญนั้นภาครัฐควรมีบทบาทหลัก  คือ  การดำเนินนโยบายที่เอื้อต่อการลงทุนในต่างประเทศของภาคเอกชนโดยเฉพาะมาตรการทางภาษีควรขจัดเกรณ์การเสียภาษีที่ซ้ำซ้อน  เพื่อการกระตุ้นในการลงทุนในต่างประเทศมากขึ้น  พร้อมทั่งเพือการลดภาระและต้นทุนการบริหารจัดการของภาคเอกชนด้วย สนับสนุนเงินทุนแก่ธนาคารของรัฐโดยเฉพาะธนาคารเพือการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย( EXIM  Bank ) เพือให้ธนาคารมีแหล่งเงินทุนเพิ่มเติมสำหรับภาคเอกชนที่ต้องการการลงทุนไปลงทุนในต่างประเทศ ทั้งนี้ ธนาคารของรัฐต่างๆควรจะต้องเน้นความสะดวกด้านสือเชื่อและการเงินที่ครบวงจรแก่นักลงทุนมากขึ้นและมีการตั่งหน่วยงานกลางแบบ one-stop service  ที่ทำหน้าที่เชิงรุกในการให้ความรู้ชี้แนะโอกาสทางธุรกิจ กลยุทธ์ในต่างประเทศ รวมทั้งช่วยจัดหาที่ปรึกษาทางธรุกิจ เพือช่วยให้คำแนะนำแก่ภาคเอกชนไทยในการดำเนินธุรกิจในต่างประเทศ และ/หรือ จับคู่นักธุรกิจไทยกับนักธุรกิจในประเทศนั้นๆที่ทราบถึงกฎระเบียบหรือตลาดในประเทศเหล่านั้นเป็นอย่างดี ทั่งนี้  แนวทางหนึ่งที่ทำได้เลยคือการสร้างคว่มสัมพันธ์ระหว่างประเทศในระดับรัฐต่อรัฐ โดยเฉพาะกับประเทศที่มีกฎระเบียบที่ซับซ้อนและเข็มงวด  เพือช่วยสนับสนุนภาคเอกชนในการเจรจาด้านการลงทุนระหว่างประเทศ

            ภาคเอกชน   นักลงทุนไทยควรปรับตัวและเตรียมตัว ได้แก่ การรวมตัวของภาคเอกชนไทยเป็นคณะกลุ่มหรืออาจสร้างเป็นคสัสเตอร์เพือไปหาหรือโดยตรงกับหน่วยงานภาครัฐในประเทศเป้าหมาย  จะได้รับความสนใจกว่าการออกไปเป็นรายบริษัทการเรียนรู้ในการบริหารจัดการการเสี่ยงทางการเงินให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น รวมทั้งศึกษาข้อมูลหรือสภาพแวดล้อมของประเทศที่จะไปลงทุนให้ครอบคลุมยิ่งขึ้น โดยเฉพาะสังคมภาษา วัฒนธรรมและกฎระเบียบด้านการลงทุนของต่ละประเทศด้วย

         แนวทางการลงทุนด้านการเกษตรในประเทศสมาชิกอาเซียน

         กัมพูชา  ธุรกิจที่น่าสนใจจากการลงทุนในกัมพูชาอาทิ การผลิตสินค้าการเกรษตรอินทรีย์  การผลิตสินค้าเกษตรด้วยใช้เทคโนโลยีทันสมัย การแปรรูปแปรสินค้าเกษตร โรงสีข้าว การเพาะเลี้ยงและแปรรูปสัตร์น้ำ การทำฟาร์ม ปศุสัตว์สมัยใหม่ การปลูกผัก การทำธุรกิจการเกษตรแบบครบวงจร  รวมทั่งธุรกิจที่ต้องใช้แรงงานจำนวนมาก

         อินโดนีเซีย  เน้นและให้ความสำคํญกับอุสาหกรรมที่ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ อุตสาหกรรมเกษตรและแปรรูปอาหาร เช่น อาหารทะเล ผลิตภัณฑ์ยางพารา ปลูกผักสวนครัว และการเพราะเลี้ยงชายฝรั่งเป็นต้น หากเป็นอาหารสำหรับการบริโภค ควรให้ความสำคัญกับมาตรฐานฮาลาลอย่างเคร่งครัด

         ลาว   ธุรกิจการเกษตรที่ควรส่งเสริมให้ผู้ประกอบการไทยไปลงทุน คือการผลิตและการแปรรูปสิ้นค้าเกษตร ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น เกษตรอินทรีย์ การแปรรูปจากป่า   เช่น ลูกตากระป๋อง เครื่องใช้จากไม้ไผ่  สมุนไพร  การผลิตปศุสัตว์  การทำประมงน้ำจืดในแม่น้ำโขง การผลิตและแปรรูปอาหารเป็นต้นรวมทั่งบริการทางการเกษตรโดยใช้เครื่องจักรกลขนาดเล็กใช้เทคโนโลยีอย่างง่าย ลาวมีปัญหาเรื่องเทคโนโลยีการผลิต  การแปรรูป การรับรองมาตรฐานสิ้นค้า และการถ่ายทอดองค์ความรู้แก่เกษตรกร  จึงจำเป็นต้องการความช่วยเหลือในการพัฒนาจากต่างประเทศเป็นอย่างมาก  การดำเนินธุรกิจการเกษตรในลาวจะประสบปัญหาเรื่องแรงงาน  ทั่งด้านจำนวนแรงงานทักษะฝือมือ  ความกระตือรือร้นในการทำงาน  และความไว้วางใจ  และปฎิบัติต่อการลงททุนต่างชาติของทางการ  สปป.ลาว  จะมีความแตกต่างกัน  เรื่องการติดและตัดสินใจแทนคนลาวเอง  เช่น  ว่าควรจะทำอะไร  ที่ไหน  อย่างไร  และเพืออะไร  ต้องให้เป็นความต้องการของคนลาวเอง เช่น การทำเกษตรตามความต้องการของคนลาวเองไม่ไช่ความต้องการของนักลงทุนเนืองจากเป็นเรื่องที่อ่อนไหวมากสำหรับคนลาว

          มาเลเซีย  การผลิตและแปรรูปอาหารที่เป็นโคลงการใหม่และ/หรือเป็นการขยายการลงทูนเพิ่มเติม เช่น โครงการผลิตอาหารฮาลาล  การทำฟารม์เลี้ยงสัตว์ที่ทันสมัย  การแปรรูปไม้ยางพารา  การส่งออกอาหาร ผลไม้และดอกไม้ เป็นต้น  อุตสาหกรรมเกษตรจะได้รับยกเว้นภาษีเงินได้บางส่วน  โดยนำเงินเพียงร้อยละ  30  ของเงินได้ทั่งหลายมาคำนวนภาษีเป็นเวลา 5 ปี  นับจากวันที่มีผลผลิตออกจำหน่ายส่วนการลงทุนในเขตที่รุฐบาลส่งเสริมพิเศษให้ยกเว้นภาษีเงินได้ทั่งหมดเป็น เวลา  5  ปี 

          เมียนมาร์  มีนโยบายที่สนับสนุนการพัฒนาศักยาภาพของภาคการเกษตร โดยส่งเสริมการลงทุนทางการเกษตร เช่น การปลูกมะนาว ปศุสัตว์ และประมง  ตั้งแต่การผลิต  โดยใช้เทคโนโลยีการผลิต  การแปรรุปสินค้าการเกษตร เพือตอบสนองความต้องการภายในประเทศ  และการส่งออกสินค้าทางการเกษตรแปรรูปไปต่างประเทศ กฎหมายการลงทุนฉบับใหม่  โดยมีข้อกำหนดด้านการลงทุนของชาวต่างชาติ   โดยสาขาที่ต้องดำเนินกจิการร่วมกับชาวเมียนมาร์ในรุปแบบร่วมลงทุน ( Joint  venture)  รวมสาขาเกษตรด้านการผลิตและจำหน่ายเมล็ดพันธุ์พืชผสม  อนุญาติ  อนุญาติให้ต่างชาติดำเนินกจิการภายใต้เงื่อนไขที่กำหนดและได้รับอนุญาตเห็นชอบจากหน่อยการหรือต้องร่วมทุนกับรัฐบาลหรือกำหนดให้เป็นไปตามมาตรการบางสาขา  เช่น  มาตรฐานด้านปศุสัตว์  และรุปแบบลงทุนต่างชาติลงทุน  100% แบบจัดตั้ง  Joint  Venture กับเอกชนสหภาพเมียนมาร์ร่วมลงทุนในรูปแบบ    Build-Operate-Transfer  (BOT)  และรูปแบบอื่นๆป็นต้น

              ฟิลิปปินส์  ถือว่าเป็นตลาดขนาดใหญ่ ประกอบกับยังมีทรัพยากรธรรมชาติที่ยังมิได้ใช้ประโยชน์เต็มที่ อาทิ สัตว์น้ำ สาหร่ายคาราจีนัน และพืชผลทางการเกษตรต่างๆ อุตสาหกรรมที่ควรลงทุน ได้แก่ การแปรรูปสินค้าประมงเช่น อาหารทะเลแช่แข็ง/กระป๋อง  การแปรรูปสินค้าเกษตร  เช่น ผักผลไม้  บะหมี่  ขนมปัง  กรอบ  เครื่องดืมสุขภาพ  เครื่องดืมบำรุงกำลัง  และเครื่องปรุงรสต่างๆ

          ใครสนใจลงทุนภาคเกษตรในประเทศไหนกควรจะศึกษากฎระเบียบต่างๆให้ดี   ทั้งกฎหมายการค้า ภาษี  ประเพณีวัฒนธรรม  ที่สำคัญต้องเข้าใจวิถีชิวีตของแรงงานแต่ละประเทศเพือจะได้ไม่เกิดปัญหาความไม่เข้าใจระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างของประเทศเหล่านั้น  ศึกษาให้ดี  ลงทุนกันให้มันส์รวยกันถ้วนหน้า.....